Pogrom in Israël

Tegen de achtergrond van het geweld in het Midden-Oosten loeren grote geopolitieke belangen. Als Israël doorzet, kent het Westen een oorlog op twee fronten, met Rusland als lachende derde.

(Artikel door professor Marc De Vos, oprichter van het Itinera Institute en laureaat van de Prijs voor de Vrijheid 2019 van denktank Libera!, zoals oorspronkelijk gepubliceerd in Trends op 10 oktober 2023.)

Israël beleeft niet zijn 9/11, maar een veelvoud daarvan. Intussen zijn meer dan 800 voornamelijk burgerdoden gevallen in een land met minder dan 10 miljoen inwoners. Dat zouden omgerekend zowat 28.000 Amerikaanse doden zijn. Tel daarbij de ontvoering van mannen, vrouwen en kinderen, de gruwelijke beelden van executies en agressie, de getuigenissen van verkrachting en foltering.

Dat is niet alleen extreem terrorisme, het is een regelrechte pogrom. Het zou passen en sieren de enorme schok, de diepe pijn en het grote lijden van de vele families en de bredere Israëlische bevolking te omhelzen met evenveel liefde en empathie.

Maar kijk, in onze media kon je over de gruwel in Israël niets lezen, zien of horen zonder een parallelle analyse over hoe decennia van Israëlische bezetting en onderdrukking daarvan de grondoorzaak zijn. Die Palestijnse achtergrond is reëel, onmiskenbaar en diep problematisch. Maar het maakt van bloeddorstige Hamas-terroristen geen nobele verzetshelden. De drieste, moorddadige en nietsontziende aanval op honderden burgers en gezinnen is een misdaad die elke rechtvaardiging overtreft en die de Palestijnse zaak met bloed discrediteert.

Ik heb heimwee naar de woorden van wijlen Yitzhak Rabin: “Genoeg bloed en tranen. Genoeg!” Ze bezegelden in 1993 een historisch vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen, dat Rabin twee jaar later met zijn leven zou bekopen. Ze zijn verderaf dan ooit. Over de generaties van strijd en bloedvergieten heen, over alle oorlogen, opstanden, aanslagen en vredesgesprekken heen, blijft het dilemma ongewijzigd: kan de staat Israël én een veilig grondgebied beslaan in een omgeving die het bestaan van Israël verwerpt, én de Palestijnse bevolking toch voldoende autonomie gunnen?

Gedurende vele jaren heerste de overtuiging dat alleen een tweestatenconstructie het Israëlisch-Palestijnse dilemma kon oplossen. De Palestijnse onafhankelijkheid zou voor Israël de prijs zijn voor regionale erkenning en veiligheid. Onder premier Benjamin Netanyahu en met Amerikaanse steun heeft Israël het omgekeerde geprobeerd: burenrelaties geleidelijk normaliseren, zo de internationale steun voor het Palestijnse verzet verminderen en het Palestijnse probleem domesticeren. Die strategie is nu aan flarden geschoten. Er wacht een nieuwe periode van Israëlisch-Palestijnse escalatie en van regionale instabiliteit.

Hoever zal Israël de emotie van 9/11 volgen? In die broeierige dagen verloren de geprovoceerde Verenigde Staten de pedalen in een wilde ‘oorlog tegen terrorisme’, die vele jaren zou nazinderen. Zal Israël het regime in Teheran willen treffen, wanneer blijkt dat de aanslagen door Hamas via Iran werden gesteund en voorbereid? Het is te hopen dat het politiek geradicaliseerde en gepolariseerde Israël het hoofd koel kan houden. Alleen al de extractie van vele tientallen gijzelaars uit de Gazastrook lijkt een operationele nachtmerrie te zullen worden.

Tegen de achtergrond loeren grote geopolitieke belangen. Met de presidentsverkiezingen voor de boeg zal Amerika volledig de kant van Israël kiezen. Als Israël doorzet, kennen de Verenigde Staten plots een oorlog op twee fronten: in het Midden-Oosten en in Oekraïne. Als dat gebeurt, is Rusland de lachende derde en betaalt Europa het gelag, in meer oorlogssteun en in hogere energiekosten.

Onrust in het Midden-Oosten betekent hogere olieprijzen. Een revanchistisch Israël met steun van de VS zou de relaties tussen het Westen, Saudi-Arabië en de OPEC compliceren, terwijl Iran altijd de scheepvaartroute door de Straat van Hormuz kan viseren. We moeten wennen aan een nieuwe oorlog, deze keer in en rond Israël. We moeten hopen dat Israël zich niet in wraak verliest. Dat begint met medeleven en vervolgt met samenwerking.