Het verdriet van Libanon

De situatie in het Midden-Oosten wordt met de dag volatieler. Ook Libanon komt meer en meer in het nieuws. Het land wordt door Iran gebruikt als platform om Israël aan te vallen. Een cruciale pion van Iran om dit te doen is Hezbollah, een militante gewapende beweging van sjiitische moslims die ook grote politieke invloed uitoefent.

(Artikel door Pieter Cleppe, ondervoorzitter van Libera! en hoofdredacteur van BrusselsReport.eu, zoals oorspronkelijk gepubliceerd op Doorbraak.be op 5 september 2024.)

Hezbollah is een geduchte tegenstander van Israël, maar dat doet wel eens vergeten dat de door het Westen erkende terreurgroep ook de Libanezen terroriseert en zelfs een gevaar voor Europa betekent. In juni bedreigde de organisatie nog Cyprus, waarbij het waarschuwde om geen militaire steun aan Israël te geven.

Duitsland verbood deze zomer ook het ‘Islamitisch Centrum Hamburg’, een organisatie waarnaar al maanden een onderzoek loopt vanwege vermeende steun aan de Libanese Hezbollah-groep en banden met Iran. Hezbollah pleegde in het verleden ook al aanslagen in Europa, in de jaren 1980 in Frankrijk, en in 2012 in Bulgarije. Het gebruikt Europa bovendien als basis om geld wit te wassen, al dan niet via drugshandel.

‘Zwitserland van het Midden-Oosten’

Ooit was Libanon het ‘Zwitserland van het Midden-Oosten’, met een christelijke meerderheid, die op goede voet samenleefde met moslims, die er trouwens een heel seculiere interpretatie van hun geloof op nahouden. De influx van Palestijnse vluchtelingen lijkt zeker een rol te hebben gespeeld in de bijzonder bloedige burgeroorlog die het land verscheurde in de jaren 1970 en 1980.

Vandaag de dag wordt het land misbruikt door het Iraanse regime om Israël letterlijk het vuur aan de schenen te leggen. De macht die Hezbollah er uitoefent werd voor de hele wereld duidelijk door de explosie in de haven van Beiroet, nu vier jaar geleden. De ramp was het gevolg van het feit dat er zo’n 2.700 ton ammoniumnitraat was opgeslagen, waarbij elementaire veiligheidsregels met voeten waren getreden.

De ramp kostte het leven aan minstens 218 mensen en zorgde voor ruim 6.000 gewonden en grootschalige schade in de hele stad. Ze wordt beschouwd als de grootste niet-nucleaire explosie van de 21e eeuw.

Sancties

Hezbollah werd vrij snel aangemerkt als mogelijke verantwoordelijke, gezien de controle die het uitoefent over de haven. Volgens een voormalige justitieambtenaar die met AFP sprak, heeft Hezbollah een ‘vrijbrief’ om goederen te vervoeren in de haven vanwege haar banden met douane- en havenambtenaren. Reeds voor de ramp, in 2019, legden de VS sancties op aan Wafiq Safa, een veiligheidsfunctionaris van Hezbollah, omdat hij ‘de Libanese havens en grensovergangen gebruikt om smokkelwaar te smokkelen en reizen te faciliteren namens Hezbollah, waardoor de veiligheid van het Libanese volk werd ondermijnd en waardevolle invoerrechten en inkomsten worden onttrokken aan de Libanese regering’.

Tekenend is dat Hezbollah een rechter bedreigde die de ramp wilde onderzoeken. Ondanks protesten werd nog altijd niemand verantwoordelijk gehouden, vier jaar na de feiten. Volgens westerse diplomaten is er sprake van een manifest gebrek aan politieke wil.

Luchthaven van Beiroet

Net zoals het de haven controleert, controleert Hezbollah naar verluidt ook de luchthaven van Beiroet. Zeker sinds de start van de Israëlische operatie in Gaza in 2023 zou de terreurgroep er wapens stockeren, aldus getuigen waarmee de Britse krant The Telegraph kon spreken.

Hezbollah zou over ‘indrukwekkende hoeveelheden raketten’ beschikken, die het voornamelijk van Iran heeft kregen, en heeft blijkbaar moeite om dit arsenaal in optimale veiligheidsomstandigheden op te slaan. Veel materiaal zou op civiele locaties in en rond Beiroet liggen. Als het dus tot een direct conflict met Israël zou komen, kunnen we dus wel eens gelijkaardige toestanden zien als bij het conflict in Gaza, waarbij Hamas de bevolking als menselijk schild gebruikt, met alle gevolgen van dien.

De Franse islamisme-deskundige Mohamed Sifaoui beschrijft in een recent stuk hoe zijn bronnen de beweringen van The Telegraph bevestigen. Naar verluidt is de door de VS gesanctioneerde Wafiq Safa nu opgeklommen tot de nummer twee bij Hezbollah en hoofd van het veiligheidsapparaat. Opvallend genoeg is hij ook een opvallende figuur geworden op de luchthaven. ‘Wafiq Safa verschijnt altijd bij de douane’, stelt een bron van The Telegraph. Voorts zouden werknemers die samenwerken met Hezbollah zich nieuwe horloges en smartphones kunnen permitteren, en in nieuwe auto’s rijden: ‘Er wordt veel geld onder de tafel doorgesluisd.’

Potentieel conflict

Niet enkel Israël maakt zich blijkbaar zorgen. Volgens voormalig Libanees vicepremier Ghassan Hasbani is de controle van Hezbollah over de luchthaven al lange tijd een punt van zorg voor Libanon, en nu des te meer, aangezien het in toenemende mate een potentieel militair doelwit wordt in het conflict met Israël.

Om die reden, stelt hij, ‘hebben veel Golfstaten hun burgers soms verboden om naar Beiroet te reizen’, want ‘het gebied rondom de luchthaven wordt gecontroleerd door Hezbollah, dus maken veel mensen zich zorgen over de doorgang via de luchthaven van Beiroet. (…) Wapens die van Iran naar Hezbollah worden vervoerd via grensovergangen of zelfs wapenonderdelen, brengen zowel de Libanese bevolking als de niet-Libanezen die door het land reizen en in het land wonen in gevaar.’ Ook Europese luchtvaartmaatschappijen mijden de luchthaven sinds het conflict met Israël afgelopen maand escaleerde.

Het probleem is, volgens Hasbani, dat actie ondernemen vrijwel onmogelijk is, want ‘de verankering van Hezbollah is overal, niet alleen op de luchthaven, maar ook in de haven, de rechterlijke macht, in de hele samenleving. (…) Het openbaar bestuur is nu grotendeels gekaapt door Hezbollah en het is heel moeilijk om dat te verwijderen zonder het huidige door milities gesteunde machtsspel te veranderen.’

Een veiligheidsexpert bij een grote internationale luchtvaartorganisatie zegt daarover aan The Telegraph: ‘We zijn ons hier al jaren van bewust, maar we zijn niet in staat om iets te doen zonder internationale juridische stappen. We zijn aan handen en voeten gebonden om te doen wat we echt zouden willen, namelijk de luchthaven sluiten en alle wapens en explosieven laten verwijderen.’

Tijd om de druk op te voeren

In januari voerden christelijke Libanese hackers nog een cyberaanval uit op de luchthaven van Beiroet, waardoor deze gedwongen wordt te sluiten. Het geeft aan dat er ook binnen Libanon sterke tegenkanting is tegen Hezbollah.

Ook om die reden moet het buitenland blijven eisen dat de verantwoordelijkheid voor de explosie in 2020 wordt opgehelderd, wat enkel kan door een grotere transparantie binnen het door en door corrupte land. Zeker de Europese Unie, die al miljoenen overmaakte aan Libanon, moet opheldering vragen.

Nog belangrijker is om zekerheid te krijgen dat de nationale luchthaven enkel voor civiele doeleinden wordt gebruikt, en niet gebruikt wordt als wapendepot voor Hezbollah. Europese regeringen kunnen en moeten hierover meer druk zetten op Libanon. Indirect zal dit ook de kans op verdere escalatie van het conflict vermijden. Zoals altijd geldt: ‘Zonlicht is het beste ontsmettingsmiddel.’