Een referendum over democratie in 2024?

De Nederlandse verkiezingsuitslag doet ook in Vlaanderen de politieke aarde beven.

(Artikel door Boudewijn Bouckaert, erevoorzitter van denktank Libera! en laureaat van de Prijs voor de Vrijheid 2022.)

Luctor et emergo

Nederland is onze dichtste buur, we spreken dezelfde taal, veel Vlamingen werken in Nederland en Vlamingen en Nederlanders worden geconfronteerd met gelijkaardige maatschappelijke problemen. De radicaal-rechtse vloedgolf overspoelt misschien ook Vlaanderen. Het is zelfs mogelijk dat het bij ons een tsunami wordt. We leggen uit waarom.

Meer van hetzelfde

Vooruit en Open-VLD waren er als de kippen bij om meteen hun vasthouden aan het cordon sanitaire te bevestigen. VLD-er Ongena deed dat op zijn gebruikelijke stompzinnige manier door te schelden op fascisten en extremisten en Melissa van Vooruit door de mantra van Icarus Rousseau in het West-Vlaams te herhalen. De ‘politicologen’ die opdraafden in De Standaard, De Morgen, VRT en VTM hadden een meer gesofisticeerde uitleg. De monsterscore van Wilders was de schuld van VVD-kopvrouw Dilan Yeşilgöz-Zegerius, die de deur voor de PVV op een kier had gezet. Daardoor zouden honderdduizenden Nederlanders plots van partij zijn veranderd. Wat een machtige vrouw is dit toch, die Dilan. Met één zin een aardverschuiving verwekken! Ik denk niet dat deze ‘politicologen’ dat zelf geloven. Hun ‘analyse’ is strategisch van aard: ze willen de trado-partijen aanporren het cordon sanitaire in stand te houden. Maar blijkbaar beseft de trado-intellectuele elite niet welk risico ze daarmee nemen. 

Een potentiële VB-meerderheid?

Vlaams Belang heeft alleszins, op basis van zijn programma en huidig optreden, een kiespotentieel van 25 à 30 %. Ik denk dat veel centrumrechtse Vlamingen, zoals ik zelf, zich tot nu toe hebben onthouden om aan deze partij hun stem te geven. Daarvoor zie ik (en had ik) voornamelijk drie reden.

Ten eerste is er het sociaaleconomisch programma van VB. Dat tekent geen geloofwaardig pad uit voor een grondige sanering van onze Belgische welvaartstaat. Dat pad zal hoe dan ook bezaaid liggen met pijnlijke besparingen, ook voor de gewone autochtone Vlaming en dat durft het VB niet aan.  Uiteraard hebben ook de linkse en centrumlinkse partijen (PVDA, Vooruit, CD&V en VLD) zo geen pad, maar dat wordt van hen niet verwacht. Het meest geloofwaardig op dat vlak is nog steeds N-VA, die dit wil (en misschien wel kan) realiseren in een (half)-autonoom Vlaanderen.

Ten tweede is er de relatie toe naar de etnische minderheden in Vlaanderen. Alhoewel het VB zijn toon hier, zoals Wilders, milderde, treedt het die minderheden nog steeds op een te generaliserende wijze toe. Als hoogleraar, die in het kader van Erasmusprogramma’s omgaat met studenten afkomstig uit de meeste diverse hoeken, ervaar ik hoe sterk de individuele verschillen kunnen zijn tussen de leden van die groepen. Veel ondernemers, die werken met een gediversifieerde personeelsstaf, zullen dit ook bevestigen.

Ten derde, hebben veel centrumrechtse Vlamingen twijfels over de bekwaamheid van het VB-politiek personeel. Van Grieken, Annemans, Janssens Pas en anderen, zijn intelligente toppolitici. De vraag is wat daaronder zit. Heeft het VB voldoende politiek personeel om de ruime beleidsdomeinen, die zij eventueel onder hun beheer krijgen, op een bekwame wijze in te vullen? 

Het risico op een referendumverkiezing

Over deze drie obstakels zouden veel centrumrechtse Vlamingen weleens kunnen heenstappen als het VB, met dank aan de trado-politieke en intellectuele elites, het cordon sanitaire tot centraal verkiezingsthema weet te maken. Op voorhand honderdduizenden Vlamingen uitsluiten van beleidsdeelname is een schandalige aanfluiting van de democratie en is puur ingegeven door machtsbehoud. Een partij die bv. 10% van de stemmen behaalt is machtiger als die 10% zich verhoudt tot 75% i.p.v. tot 100%. Dat is de pure machts-rekenkunde van het cordon sanitaire. 

Uit opiniepeilingen blijkt dat minstens 51 % van de Vlamingen af wil van het cordon sanitaire en amper 30 % dit wil behouden. Als de verkiezingen van 2024 het karakter krijgen van een referendum over het cordon sanitaire, zoals ook voorheen werd aangegeven door collega Bart Maddens, brengt dit het kiespotentieel van het VB van 25%-30 % naar 30%-51 %! 

De uitsluiters-politici zullen dus in juni 2024 niet moeten janken over een super-tsunami van het VB. Het zal te danken zijn aan hun eigen dwaze, machtsgeile uitsluitingspolitiek. Laat men daarentegen de deur open voor machtsdeelname van VB en laat men dit afhangen van regeringsonderhandelingen, dan zullen vele centrumrechtse Vlamingen eerder niet voor het VB stemmen om een mogelijke coalitiepartner van het VB – ik denk aan N-VA – zo sterk mogelijk te maken in deze coalitie. Nog een half jaar te gaan, tijd genoeg om zich te bezinnen!