Defensie verdient meer dan alleen extra geld

Defensie is niet alleen een kwestie van geld, maar vooral van cultuur. Maar de afgelopen decennia was het voor de politiek vooral een bron van tewerkstelling en electoraal gewin. Bovendien maakte de politiek vaak volkomen verkeerde strategische keuzes.

(Artikel door Peter De Keyzer, oprichter van Growth Inc. en laureaat van de Prijs voor de Vrijheid 2014 van denktank Libera!, zoals oorspronkelijk gepubliceerd in Trends op 5 oktober 2023.)

Mijn vader was beroepsmilitair. Uniformen, tanks, vliegtuigen en grote militaire oefeningen maakten in mijn vroege kinderjaren deel uit van de dagelijkse realiteit. Na de val van de Muur kwamen de verhalen over de besparingen, vervallen voertuigen en kazernes die veranderden in ruïnes. Zowel het personeelsaantal, de defensie-uitgaven als de maatschappelijke aandacht ervoor waren in vrije val.

Ons lidmaatschap van de NAVO vereist dat we 2 procent van ons bbp besteden aan onze veiligheid. België slaagt er al decennialang niet in aan dat criterium te voldoen. Op het gebied van budget én inzetbaarheid is België een van de zwakste leerlingen van de klas. Volgens ingewijden houden we het na een invasie enkele dagen tot enkele uren vol.

De volgende jaren staat een spectaculaire ommekeer voor de deur. De Verenigde Staten richten hun blik op de Stille Oceaan. Europa zal almaar meer zijn eigen boontjes moeten doppen. Sinds de inval in Oekraïne stijgen de defensiebudgetten overal fors, behalve in België. We blijven hardleers. Het defensiebudget moet hoger, maar het moet vooral beter worden besteed. Wie wil weten hoe de politiek defensie de afgelopen decennia heeft mismeesterd, leest het best de recente en bijzonder uitgebreide bijdrage "Shared threats, unequal efforts" van de milblogger Oryx Spioenkop.

Korte samengevat: defensie was de afgelopen decennia voor de politiek vooral een bron van tewerkstelling en electoraal gewin. Bovendien maakte de politiek vaak volkomen verkeerde strategische keuzes. Wie het deprimerende relaas leest, kan alleen maar besluiten dat de politiek defensie saboteerde – hetzij bewust, hetzij uit onkunde.

Een bloemlezing. PS-minister André Flahaut bestelde een pantserwagen met een kanon waarvan geen enkel ander NAVO-land hetzelfde kaliber gebruikt. Besteld materiaal wordt pas jaren later geleverd, terwijl andere landen al na enkele maanden bediend zijn. Een bestaand voertuig werd extra bepantserd, maar na de ingreep was het binnenin zo klein geworden dat enkel soldaten kleiner dan 1,70 meter er nog in pasten.

De klap op de vuurpijl is dat België niet langer over luchtafweer beschikt, terwijl we wél het NAVO-hoofdkwartier en Europese instellingen herbergen. Als morgen twintig Russische piloten met een zelfmoordmissie koers zetten naar Brussel, mogen we hopen dat ze al ergens boven Duitsland worden onderschept.

Een groter budget betekent geen betere defensie. En een kleiner budget betekent geen slechtere defensie. Het Deense budget is nominaal zelfs wat lager dan het Belgische, maar het levert veel meer inzetbare capaciteit op. Of neem Finland. Met zijn defensiebudget van 1,7 procent van het bbp beschikt het land over 24.000 militairen, maar dat cijfer kan het in drie dagen opdrijven tot 240.000.

Het is dus niet alleen een kwestie van geld, maar vooral van cultuur. Grotere budgetten, meer en beter materiaal, betere opleidingen, een cultuur van excellentie, interoperabiliteit, een snelle inzetbaarheid en offerbereidheid zijn nodig.

Als kleine, open economie zijn onze allianties van levensbelang. Die vereisen dat we verantwoordelijkheid nemen in moeilijke tijden. Dit land verdient dan ook een sterke, goed gefinancierde en goed geleide defensie, om onze allianties te versterken, om zowel ons grondgebied als onze economische belangen te verdedigen, om internationaal invloed te verwerven en om onze internationale geloofwaardigheid te versterken.

Mijn oudste zoon heeft ervoor gekozen vanaf volgend jaar bij defensie te dienen. Mensen die bereid zijn het ultieme offer te brengen voor hun land, verdienen niet alleen respect voor die toewijding, maar ook voldoende middelen om hun taak naar behoren te vervullen. Ik wens dan ook dat mijn zoon kan rekenen op zowel modern en betrouwbaar materiaal als vooruitziende politici.