Bedrijfsleven zucht onder groene rapportageverplichtingen

Het Europese bedrijfsleven wordt bedolven onder rapportageverplichtingen, uitgevaardigd door de EU. Maar er gloort hoop. 

(Artikel door Pieter Cleppe, ondervoorzitter van Libera! en hoofdredacteur van BrusselsReport.eu, zoals oorspronkelijk gepubliceerd op Opinie-Z op 21 september 2023.)

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, heeft onlangs een vermindering van 25% beloofd. De lawine van vooral groene regelzucht, waarbij tot in detail over duurzaamheid moet worden gerapporteerd, kost ook steeds meer geld, leidt tot verzet en maakt Europa voor investeerders minder aantrekkelijk. De tijd zal leren of Von der Leyens belofte meer is dan lippendienst.

In haar “State of the Union”-toespraak kondigde Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aan “de eerste wetgevingsvoorstellen te doen om de rapportageverplichtingen op Europees niveau met 25% te verminderen”. Dit is de eerste keer dat de Europese Commissie het weer heeft over “betere regelgeving”, de gefaalde agenda die werd gepromoot door de Nederlandse EU-commissaris Frans Timmermans tussen 2014 en 2019.

Timmermans

Ironisch genoeg was Timmermans toen zelf de commissaris die deze agenda behartigde. Dat was dus voor hij zich ontpopte tot een echte regelfanaat, voor steeds meer groene regelgeving in het kader van de “Europese Green Deal”, gelanceerd door de Commissie Von der Leyen vanaf 2020. Nu Timmermans weg is uit Brussel neemt Von der Leyen hier wat gas terug. Dat ondanks het feit, zoals journalist Dave Keating het formuleert, dat “Timmermans, hoewel hij verantwoordelijk was voor de implementatie van de Europese Green Deal, niet de bedenker ervan was – noch duwde hij het door Von der Leyens strot. Dit is haar kindje en het is ronduit beledigend voor haar partij om te suggereren dat de kleine Ursula hulpeloos was tegenover de grote boze wolf Timmermans.”

Naar het schijnt zal er in de hemel meer vreugde zijn over één zondaar die zich bekeert, dan over negenennegentig rechtvaardigen die geen bekering nodig hebben. Het is dus goed om te zien dat Von der Leyen haar toon enigszins heeft bijgesteld.

Klachten

Belangrijk is dat dit ook het resultaat is van druk van EU-lidstaten. Al in maart 2023 hebben de leiders van Frankrijk, Duitsland, België en de Europese Liberale Partij (EVP) opgeroepen tot een “pauze in de regelgeving” voor de Green Deal. Eind augustus deden de Franse en Duitse regeringen bovendien een gezamenlijke oproep om de Europese rapportageverplichtingen te verminderen, ook na steeds meer klachten vanuit het Duitse en Franse bedrijfsleven. Een ander hoopvol teken is allicht dat de Slowaakse EU-commissaris Šefčovič, die pragmatischer is dan Timmermans, verantwoordelijk wordt voor de Europese Green Deal. Hij heeft al toegezegd dat hij bij de implementatie van de Europese Green Deal “sterk de nadruk zal leggen op het bedrijfsleven”.

Lawine van groene regelzucht

De situatie is hoe dan ook problematisch. In de afgelopen vijf jaar zijn er 850 nieuwe verplichtingen ingevoerd, goed voor meer dan 5000 pagina’s wetgeving. Deze “inflatie van regelgeving” baart de Europese industrie grote zorgen, omdat deze bovenop de sterk gestegen Europese energiekosten komt.

Ook MKB’ers klagen dat deze verplichtingen voor hen aanzienlijke nalevingskosten met zich meebrengen. Ze maken zich met name zorgen over de rapportageverplichtingen die voor het MKB zouden moeten gelden op grond van de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en de CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive).

In een reactie op het nieuws dat Greenpeace de Rabobank ervan beschuldigt voor miljarden euro’s schade te hebben toegebracht aan de natuur in Brazilië, als gevolg van de financiering van bepaalde bedrijfsactiviteiten, geeft hoogleraar economie Lex Hoogduin een waarschuwing af.

Inflatie van regelgeving

Niet alleen Europese MKB’ers lijden echter onder de inflatie van EU-regelgeving. In de loop der jaren is de EU steeds meer regulering gaan koppelen aan handelsbeleid, soms tot woede van niet-Europese producenten. Dit is met name het geval als gevolg van de nieuwe ontbossingsregels van de EU, waarbij een hele reeks bureaucratische verplichtingen wordt opgelegd aan in het bijzonder Indonesische en Maleisische palmolieproducenten, ondanks het feit dat in die landen volgens Global Forest Watch grote vooruitgang is geboekt in het terugdringen van de ontbossing.

Dit is niet alleen te danken aan nieuw beleid om illegale houtkap tegen te gaan, maar ook aan binnenlandse certificeringsprogramma’s, zoals de Malaysia Sustainable Palm Oil (MSPO) Board. De EU weigert dit programma echter te erkennen en probeert haar eigen bureaucratische eisen op te leggen, in tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk, dat heeft begrepen dat handel draait om vertrouwen. Deze episode heeft ertoe geleid dat beide Zuidoost-Aziatische landen hun handelsbesprekingen met de EU hebben stopgezet. Een gratis lunch op basis van regelgeving bestaat niet.

Pamela Coke-Hamilton, uitvoerend directeur van de ITC, een gezamenlijk agentschap van de VN en de Wereldhandelsorganisatie, heeft zelfs gewaarschuwd dat de nieuwe ontbossingsregels van de EU een catastrofaal effect op de wereldhandel kunnen hebben, omdat vooral kleinere leveranciers afgesneden dreigen te worden van de handelsstromen.

Enorme kosten

Mijn voormalige denktank, Open Europe, schatte in het verleden dat de cumulatieve kosten van de EU-regelgeving die tussen 1998 en 2018 voor alle 27 EU-lidstaten is ingevoerd, maar liefst 928 miljard euro bedragen. De belangrijkste bevinding was dat het EU-beleidsniveau verantwoordelijk was voor 66% van de 1.400 miljard euro aan kosten van alle nationale en EU-regelgeving, die in die periode werd ingevoerd.

Er zijn al nieuwe schattingen over de nieuwe groene regelgeving die de EU onder Von der Leyen invoerde. De Duitse Raad voor Toezicht op Regelgeving stelt dat alleen al de nieuwe EU-regelgeving, die tijdens de pandemie werd uitgevaardigd, een jaarlijkse nalevingslast van 550 miljoen euro voor bedrijven met zich meebracht.

Eerder dit jaar concludeerde een enquête voor BusinessEurope, uitgevoerd in 35 landen onder wereldwijd opererende bedrijven, dat 90% van hen van mening is dat de Europese Unie een minder aantrekkelijke plek is geworden om te investeren dan drie jaar geleden. Ze geven de schuld aan de hoge energieprijzen en de toegenomen regelgeving.

Ones-size-fits-none

In een ideale wereld zou de Europese Commissie zich richten op het helpen wegwerken van nationale handelsbarrières en het stimuleren van EU-lidstaten om elkaars normen te erkennen, in plaats van te komen met steeds meer geharmoniseerde EU one size fits none-regelgeving. Zo’n light touch aanpak zou echter niet verenigbaar zijn met de drang van de eurocratie naar steeds meer controle, en nog minder met het links-groene wereldbeeld van Ursula von der Leyen.

Voorlopig lijkt het erop dat Von der Leyens belofte om de rapportageverplichtingen van de EU met 25% te verlagen slechts bedoeld is om lippendienst te bewijzen aan de toegenomen ontevredenheid over de koers van de EU-Commissie. Er zijn geen concrete toezeggingen gedaan om bepaalde wetgevende voorstellen gewoon te laten vallen. Misschien zal dit het geval zijn met de door de EU voorgestelde verplichte renovatie voor gebouwen, maar naar verwachting zal er toch een sterk signaal van de kiezer nodig zijn vooraleer het tot een koerswijziging komt. Misschien in juni 2024?